|
คำเรียกประเภทผีของคนไทยในชุมชนวัดสวนแก้ว ต.บางเลน อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี : การศึกษาแนวอรรถศาสตร์ชาติพันธุ์ |
|---|---|
| รหัสดีโอไอ | |
| Title | คำเรียกประเภทผีของคนไทยในชุมชนวัดสวนแก้ว ต.บางเลน อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี : การศึกษาแนวอรรถศาสตร์ชาติพันธุ์ |
| Creator | มนสิการ เฮงสุวรรณ |
| Contributor | อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์ |
| Publisher | จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย |
| Publication Year | 2550 |
| Keyword | ผี -- ไทย, อรรถศาสตร์ชาติพันธุ์, ชุมชนวัดสวนแก้ว (นนทบุรี) |
| Abstract | ผลงานวิจัยในอดีตแสดงให้เห็นว่าคนไทยมีวิถีชีวิตและพิธีกรรม ตั้งแต่เกิดจนตายเกี่ยวข้องกับสิ่งที่เรียกว่า “ผี” เป็นจำนวนมาก ผี จึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับมนุษย์ องค์ความรู้เกี่ยวกับผีในสังคมไทยมีมากพอสมควร แต่ยังไม่มีงานวิจัยเกี่ยวกับคำเรียกประเภทผี ซึ่งสะท้อนให้เห็นระบบของผีในความคิดของคนไทย วิทยานิพนธ์เล่มนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ระบบและจัดจำพวกคำเรียกประเภทผี โดยใช้วิธีการวิเคราะห์องค์ประกอบทางความหมายของคำ ซึ่งเป็นวิธีการศึกษาตามแนวอรรถ ศาสตร์ชาติพันธุ์ และตีความโลกทัศน์ของคนไทยเกี่ยวกับผีที่สะท้อนผ่านความหมายของคำเรียกประเภทผี ประชากรของงานวิจัยนี้คือชุมชนวัดสวนแก้ว ต.บางเลน อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี ผู้วิจัยสัมภาษณ์ผู้บอกภาษา15 คน ซึ่งคัดเลือกอย่างเฉพาะเจาะจง ผลการวิจัยพบคำเรียกประเภทผี 59 คำ ซึ่งแทนผีทั้งหมด 52 ประเภท ทั้งนี้เนื่องจากมีบางคำอ้างถึงผีประเภทเดียวกัน จากการวิเคราะห์องค์ประกอบทางความหมาย สรุปได้ว่า คำเรียกประเภทผีทั้งหมดต่างกันใน 10 มิติคือ มิติ “ตัวตน”, “สภาพ”, “ดีร้าย”, “ลักษณะการตาย”, “ที่อยู่”, “หน้าที่”, “อายุ”, “อาหาร” , “เพศ” และ “ลักษณะพิเศษ” มิติเด่นที่ครอบคลุมทุกคำได้แก่ มิติ “ตัวตน”, “สภาพ” และ “ดีร้าย” เมื่อนำคำเรียกประเภทผีมาจัดจำพวกแบบชาวบ้านพบว่า คำเรียกประเภทผีแบ่งประเภทตามลำดับชั้นได้ 5 ลำดับคือ ลำดับจุดเริ่มต้นหนึ่งเดียว (unique beginner) ลำดับรูปแบบชีวิต (life form) ลำดับบอกหมวด (generic) ลำดับเฉพาะเจาะจง(specific) และลำดับลักษณะพิเศษ (varietal) โดย ลำดับจุดเริ่มต้นหนึ่งเดียว มีคำเรียกประเภทผีเพียงคำเดียว คือ ผี1 ลำดับรูปแบบชีวิต มีคำเรียกประเภทผี 2 คำ คือ ผี2 และ วิญญาณ ลำดับบอกหมวด มีคำเรียกประเภทผี 3 คำคือ ผี3 ผีสางเทวดา และ ผีห่าซาตาน/ภูตผีปีศาจ ลำดับเฉพาะเจาะจง มีคำเรียกประเภทผี 33 คำ คือ ผีห่า นางไม้ ผีเงือก ผีตายโหง เปรต ยมบาล ยมทูต ผีเร่ร่อน ปีศาจ แม่ย่านาง เทพารักษ์/รุกขเทวดา ปู่โสม เจ้าเขา เจ้าป่า แม่โพสพ แม่พระคงคา แม่พระธรณี เทวดา พระเสื้อเมือง เจ้าแม่ เจ้าพ่อ เจ้าที่/เจ้าที่เจ้าทาง พระภูมิ ผีบ้านผีเรือน แม่ซื้อ นางกวัก กุมารทอง รักยม ผีดูดเลือด กระสือ กระหัง ปอบ ลูกกรอก ลำดับลักษณะพิเศษ มีคำเรียกประเภทผี 13 คำ คือ เจ้าแม่ไทร เจ้าแม่มะขาม นางตานี นางตะเคียน ผีป่า ผีทะเล ผีน้ำ/ผีพราย/พรายน้ำ ผีตายทั้งกลม/ผีตายท้องกลม ภูต เทพธิดา/นางฟ้า เทพ ผีดิบ แดร็กคิวลา ผลการวิเคราะห์ระบบความหมายของคำเรียกประเภทผีของคนไทยทำให้เห็นว่าคนไทยนั้นมองสิ่งที่เหนืออำนาจการควบคุมของมนุษย์ทั่วไปเป็น ผี1 ทั้งสิ้น และยังยึดตัวตนของคนเป็นที่ตั้งเพื่อสร้างผีให้มีลักษณะรูปร่าง เพศ อายุเหมือนคน ต้องการอาหารและที่อยู่อาศัย อีกทั้งมีการกระทำความดี ความชั่ว ได้เช่นเดียวกันกับคนด้วย จากการวิเคราะห์ทัศนคติของคนไทยต่อผีซึ่งสะท้อนในความหมายของคำเรียกประเภทผี พบว่าผีมีการดำรงอยู่เช่น เดียวกับคน อยู่ใกล้ชิดมนุษย์ เป็นสิ่งที่น่ากลัว น่ารังเกียจ มีการเวียนว่ายตายเกิดตามบุญกรรม มีอำนาจ สามารถติดสินบนได้ และเป็นเครื่องมือในการควบคุมสังคม |
| URL Website | cuir.car.chula.ac.th |
