|
ต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกจิตเวชในโรงพยาบาลรัฐ: เปรียบเทียบระหว่างโรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไปและ โรงพยาบาลจิตเวช:ข้อมลูจากโครงการวเิคราะห์ต้นทุนรายโรค |
|---|---|
| รหัสดีโอไอ | |
| Creator | ชัชชน ประเสริฐวรกุล |
| Title | ต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกจิตเวชในโรงพยาบาลรัฐ: เปรียบเทียบระหว่างโรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไปและ โรงพยาบาลจิตเวช:ข้อมลูจากโครงการวเิคราะห์ต้นทุนรายโรค |
| Contributor | อรทัย เขียวเจริญ, ธันวา ขัติยศ, อสมา วงษ์ดี, ทยาภา ศรีศิริอนันต์, พงษ์ลัดดา หล่ำพู่, พฤทธิกร พรรณารุโณทัย, สุภาพร ชูดำ, ชัยโรจน์ ซึงสนธิพร, ศุภสิทธิ์ พรรณารุโณทัย |
| Publisher | สำนักพัฒนากลุ่มโรคร่วมไทย |
| Publication Year | 2568 |
| Journal Title | สรรพสาร สมสส. (HISPA Compendium) |
| Journal Vol. | 2 |
| Journal No. | 5 |
| Page no. | 1-23 |
| Keyword | ต้นทุนผู้ป่วยนอกจิตเวชม ต้นทุนรายบุคคล, การวิเคราะห์ต้นทุน |
| URL Website | https://www.tcmc.or.th/home-tcmc |
| Website title | Thai CaseMix Centre |
| ISSN | 3027-6330 |
| Abstract | บริการผู้ป่วยนอกจิตเวช มีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วยตั้งแต่ระยะเริ่มต้น การศึกษาต้นทุนบริการผู้ป่วยมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และเปรียบเทียบต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกจิตเวชระหว่างโรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป และโรงพยาบาลจิตเวช เป็นการศึกษาภาคตัดขวางหลายปี แหล่งข้อมูลที่ใช้คือ โรงพยาบาลที่สมัครใจเข้าร่วมโครงการวิเคราะห์ต้นทุนรายโรค ปีงบประมาณ 2561-2565 ที่ศึกษาต้นทุนในมุมมองของผู้ให้บริการ (provider perspective) วิเคราะห์ต้นทุนใช้วิธีมาตรฐานจากบนลงล่าง (top-down method) และวิธีต้นทุนจุลภาค (bottom-up method) ด้วยโปรแกรม HSCE (healthcare service cost estimation program)ข้อมูลที่นำมาวิเคราะห์เป็นของโรงพยาบาลจิตเวช 8 แห่ง โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป 32 แห่ง และโรงพยาบาลชุมชน 29 แห่ง รวม 137 ชุดข้อมูล (โรงพยาบาลบางแห่งมีข้อมูลมากกว่า 1 ปี) คัดเลือกข้อมูลผู้ป่วยนอกจิตเวช จากหลักการวินิจฉัยโรคแรก รหัส F00-F99 ความผิดปกติทางจิตและพฤติกรรม และ G470-G472, G478-G479 ความผิดปกติด้านการนอน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล คือ สถิติเชิงบรรยาย ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่ากลาง (median) ค่าเฉลี่ยเลขคณิต (arithmetic mean) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation, SD) ฯลฯ เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างค่าเฉลี่ยของผลงานบริการและต้นทุนระหว่างกลุ่มโรงพยาบาลด้วยสถิติความแปรปรวนทางเดียว (one-way Anova test) และวิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อต้นทุนผู้ป่วยนอกจิตเวชด้วยสถิติเชิงทำนายสมการถดถอยแบบพหุคูณ (multiple regression analysis)ผลการศึกษา ข้อมูลผู้ป่วยนอกจิตเวช 2,167,391 ครั้ง เป็นผู้ป่วยของโรงพยาบาลศูนย์และโรงพยาบาลทั่วไปมากที่สุด 1,230,791 ครั้ง (ร้อยละ 56.8) รองลงมา คือ โรงพยาบาลจิตเวช 743,454 ครั้ง (ร้อยละ 34.3) และโรงพยาบาลชุมชนน้อยที่สุด 193,146 ครั้ง (ร้อยละ 8.9) เป็นผู้ป่วยสิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ มากที่สุด 1,362,073 ครั้ง ร้อยละ 62.8 ผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นเพศชาย ร้อยละ 55.7 อายุเฉลี่ย 38.7 ปี (SD 16.0)ในภาพรวมผู้ป่วยนอกจิตเวช มาโรงพยาบาลเฉลี่ย 4.68 ครั้งต่อคนต่อปี โดยโรงพยาบาลชุมชนมาโรงพยาบาลบ่อยที่สุดเฉลี่ย 6.59 ครั้งต่อคนต่อปี รองลงมา คือ โรงพยาบาลศูนย์และโรงพยาบาลทั่วไปมาโรงพยาบาลเฉลี่ย 4.77 ครั้งต่อคนต่อปี และโรงพยาบาลจิตเวช มาโรงพยาบาลเฉลี่ย 4.29 ครั้งต่อคนต่อปี โรคที่พบมากที่สุด คือ F900 Disturbance of activity and attention จำนวน 146,804 ครั้ง ร้อยละ 6.8 มารับบริการ 3.65 ครั้งต่อคนต่อปี และ F112 Opioids, dependence syndrome มารับบริการมากสุด 18.47 ครั้งต่อคนต่อปีโรงพยาบาลจิตเวชมีต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้งและต้นทุนเฉลี่ยต่อคนต่อปีสูงสุด 1,874 บาทต่อครั้ง (SD 2,425) และ 7,974 บาทต่อคนต่อปี (SD 13,291) รองลงมา คือ โรงพยาบาลศูนย์และโรงพยาบาลทั่วไป ต้นทุนเฉลี่ย 1,074 บาทต่อครั้ง (SD 1,409) และ 4,865 บาทต่อคนต่อปี (SD 11,352) โรงพยาบาลชุมชน ต้นทุนเฉลี่ย 681 บาทต่อครั้ง (SD 618) และ 4,513 บาทต่อคนต่อปี (SD 6,174) ผู้ป่วยอายุ 40 – 49 ปี มีจำนวนมากสุด ต้นทุนต่อครั้งเฉลี่ย 1,243 บาท (SD 1,162) และ 5,930 บาทต่อคนต่อปี (SD 9,142) ต้นทุนผู้ป่วยนอกสิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ มีต้นทุนต่อครั้งเฉลี่ย 1,119 บาทต่อครั้ง (SD 1,230) และมีต้นทุนต่อคนต่อปี 5,402 บาท (SD 7,718)ผู้ป่วยโรค Disturbance of activity and attention มีต้นทุนต่อครั้ง 1,509 บาทต่อครั้ง (SD 1,971) และ 5,239 บาทต่อคนต่อปี (SD 8,185) ผู้ป่วยโรค Opioids, dependence syndrome มีต้นทุนต่อคนต่อปีสูงสุด 11,733 บาท (SD 12,739) ผลการเปรียบเทียบด้วยสถิติความแปรปรวนทางเดียว (one-way Anova test) พบว่า โรงพยาบาลจิตเวชมีจำนวนผู้ป่วยนอกต่อโรงพยาบาล และต้นทุนต้นทุนผู้ป่วยนอกต่อครั้งสูงกว่ากลุ่มโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลทั่วไป และโรงพยาบาลชุมชน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และผลการวิเคราะห์ต้นทุนผู้ป่วยนอกจิตเวชด้วยสมการถดถอย พบว่า ปัจจัยกลุ่มโรงพยาบาล สิทธิประกันสุขภาพ กลุ่มอายุ ต้นทุนหมวดค่าบริการทางกายภาพบำบัดและทางเวชกรรมฟื้นฟู และต้นทุนหมวดค่าบริการทางการพยาบาล สามารถอธิบายต้นทุนผู้ป่วยนอกจิตเวชต่อคนต่อปี ได้ร้อยละ 57.5 (Adjusted R-square = 0.5752, probability of F test; p < 0.001)สรุป โรงพยาบาลจิตเวชมีต้นทุนผู้ป่วยนอกจิตเวชสูงกว่าโรงพยาบาลอื่น กลุ่มโรงพยาบาล สิทธิประกันสุขภาพ กลุ่มอายุ ต้นทุนหมวดบริการทางกายภาพบำบัดและทางเวชกรรมฟื้นฟู และต้นทุนหมวดค่าบริการทางการพยาบาล สามารถอธิบายความแปรผันของต้นทุนผู้ป่วยนอกจิตเวชต่อคนต่อปีอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจึงควรส่งเสริมให้โรงพยาบาลบริการจัดการต้นทุนผู้ป่วยนอกอย่างมีประสิทธิภาพ และพัฒนาระบบเก็บข้อมูลต้นทุนอย่างสม่ำเสมอ เพื่อใช้ในการวางแผนปรับปรุงบริการตามลักษณะเฉพาะของผู้ป่วยจิตเวช เพื่อสนับสนุนการให้บริการที่มีตุณภาพ ยั่งยืน และครอบคลุม |
