|
สะพานพิทยเสถียร : เชื่อมคนสู่ย่าน เชื่อมย่านสู่เมือง |
|---|---|
| รหัสดีโอไอ | |
| Creator | ภูมิ ภูติมหาตมะ |
| Title | สะพานพิทยเสถียร : เชื่อมคนสู่ย่าน เชื่อมย่านสู่เมือง |
| Publisher | คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร |
| Publication Year | 2568 |
| Journal Title | ดำรงวิชาการ |
| Journal Vol. | 24 |
| Journal No. | 2 |
| Page no. | 131-150 |
| Keyword | สะพานในกรุงเทพฯ, ถนนเจริญกรุง, คลองผดุงกรุงเกษม |
| URL Website | https://so01.tci-thaijo.org/index.php/damrong |
| ISSN | 3027-6012 |
| Abstract | สะพานพิทยเสถียรเป็นจุดเล็กๆ จุดหนึ่งในกรุงเทพมหานคร ที่สะท้อนให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงจากลักษณะความเป็นเมืองน้ำมาสู่เมืองบกของเมืองหลวงแห่งนี้ โดยสะพานแห่งนี้เป็นสวนหนึ่งของเส้นทางคมนาคมบนถนนเจริญกรุง และเป็นจุดเชื่อมที่สำคัญระหว่างถนนเจริญกรุงกับคลองผดุงกรุงเกษม ซึ่งต่างเป็นเส้นทางสัญจรและขนส่งสายหลักของกรุงเทพฯ มานับตั้งแต่ยุคที่เศรษฐกิจของบ้านเมืองกำลังเติบโตและก้าวไปสู่ความเป็นสมัยใหม่ด้านต่างๆ ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในบริบทของภาพความเป็นเมืองที่กว้างขึ้นนั้น สะพานพิทยเสถียรนับเป็นทางเชื่อมสำคัญจากตัวพระนครไปสู่ชานพระนครตอนใต้ ซึ่งเป็นถิ่นฐานย่านการค้าของชาวตะวันตก ที่ตั้งของสะพานอยู่บริเวณปากคลองผดุงกรุงเกษมฝั่งใต้ของพระนคร ซึ่งเป็นแหล่งงานขนาดใหญ่ เต็มไปด้วยโรงสีและห้างร้านต่างๆ ในขณะเดียวกัน ในบริบทของความเป็นย่านที่เล็กลงมา สะพานที่นับเป็นส่วนหนึ่งของแนวถนนเจริญกรุงแห่งนี้ ก็เป็นตัวเชื่อมผู้คนระหว่างย่านตลาดน้อยกับย่านบางรัก และทำให้เกิดชุมทางการค้าขึ้นในยุคที่ถนนกำลังเข้ามาแทนที่แม่น้ำคูคลอง สะพานพิทยเสถียรแต่เดิมมีลักษณะเป็นสะพานไม้ ต่อมาจึงได้พัฒนาขึ้นเป็นสะพานเหล็ก สะพานถูกใช้งานฝ่าร้อนฝ่าฝนผ่านรถราและผู้คนมามากมายอยู่ตลอดเวลามาอย่างยาวนาน จนกลายเป็นหมุดหมายแห่งความทรงจำของย่านการค้าถนนเจริญกรุง ความจำเป็นของผู้คนที่ต้องอาศัยสัญจรข้ามสะพานแห่งนี้ยิ่งปรากฏชัดในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อกระทรวงโยธาธิการเตรียมแผนปิดใช้ทางเพื่อซ่อมแซมเปลี่ยนสะพานเหล็กในช่วง พ.ศ.2442 ซึ่งแสดงถึงปัญหาข้อจำกัดของเส้นทางคมนาคมหลักที่กระจุกตัวอยู่เฉพาะฝั่งด้านในพระนครของริมฝั่งคลองผดุงกรุงเกษม ที่เริ่มมีไม่เพียงพอกับสภาพของเมืองที่เติบโตขึ้น อย่างไรก็ดี ความพยายามในการแก้ไขปัญหาจราจรด้วย “ถนนแก้ทาง” จากกรณีการปิดใช้ทางเพื่อซ่อมแซมสะพานพิทยเสถียร นับเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดการเร่งพัฒนาเมืองให้ขยายตัวขึ้นในเวลาต่อมาด้วยการตัดถนนในบริเวณฝั่งด้านนอกพระนครที่กำหนดด้วยแนวคลองผดุงกรุงเกษม |
