|
เมื่อร่าง (กลาย) เป็นทุน: ปฏิบัติการสื่อสารเพื่อสร้างความหมายของเรือนร่างในแวดวงการทำศัลยกรรมเรือนร่างชายข้ามเพศ |
|---|---|
| รหัสดีโอไอ | |
| Title | เมื่อร่าง (กลาย) เป็นทุน: ปฏิบัติการสื่อสารเพื่อสร้างความหมายของเรือนร่างในแวดวงการทำศัลยกรรมเรือนร่างชายข้ามเพศ |
| Creator | พรทิพย์ นิพพานนท์ |
| Contributor | สมสุข หินวิมาน, ที่ปรึกษา |
| Publisher | มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ |
| Publication Year | 2567 |
| Keyword | ปฏิบัติการสื่อสาร, อำนาจทางการแพทย์, แวดวง, ศัลยกรรมเรือนร่าง, ชายข้ามเพศ, Communication practices, Medical power, Field, Transgender surgery, Transman |
| Abstract | งานวิจัย “เมื่อร่าง (กลาย) เป็นทุน : ปฏิบัติการสื่อสารเพื่อสร้างความหมายของเรือนร่างในแวดวงการทำศัลยกรรมเรือนร่างชายข้ามเพศ” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปฏิบัติการสื่อสารเพื่อกำหนดโครงสร้างวิธีคิดเกี่ยวกับเรือนร่างและเพศวิถีของชายข้ามเพศโดยสถาบันทางการแพทย์ทั้งรัฐและเอกชน และปฏิบัติการสร้างและสื่อสารความหมายเรือนร่างของชายข้ามเพศ ซึ่งสะท้อนถึงการต่อรองกับโครงสร้างวิธีคิดเกี่ยวกับเรือนร่างและเพศวิถีที่ถูกกำหนดโดยสถาบันทางการแพทย์ โดยวิเคราะห์ตัวบทจากสื่อของโรงพยาบาลรัฐและเอกชนประกอบด้วย สื่อโฆษณาและเนื้อหาเกี่ยวกับศัลยกรรมข้ามเพศจากหญิงเป็นชายที่เผยแพร่ผ่านสื่อใหม่ ได้แก่ สื่ออินเทอร์เน็ต (internet media) และสื่อสังคม (social media) รวมทั้งสื่อดั้งเดิมที่เป็นหนังสือและคู่มือทางการแพทย์ ซึ่งมีเนื้อหาเกี่ยวกับกระบวนการข้ามเพศจากหญิงเป็นชาย นอกจากนี้ ยังวิเคราะห์ข้อมูลภาคสนามทั้งการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลที่เป็นสมาชิกของชุมชนชายข้ามเพศแบบไม่เป็นทางการ การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วมผ่านการทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกับสมาชิกในชุมชนชายข้ามเพศ อีกทั้งยังวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกผู้ให้ข้อมูลชายข้ามเพศจำนวน 5 คน ผลการศึกษาพบว่า “เรือนร่างชายข้ามเพศ” เป็นเรือนร่างหนึ่งที่สาธิตให้เห็นกระบวนการเปลี่ยนผ่านเรือนร่างธรรมชาติที่เป็นอยู่ (being) ให้กลายมาเป็น (becoming) เรือนร่างที่มีเพศสภาพในแบบที่ต้องการด้วย “เทคโนโลยีทางการแพทย์” ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการพยายามปฏิเสธวิธีคิดเรื่องเพศของสังคมที่เชื่อว่า เพศคือสิ่งที่เกิดมาเป็นตามธรรมชาติ (natural sex) ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ และท้าทายด้วยวิธีคิดเรื่องเพศที่เชื่อว่า เพศเป็นสิ่งที่ประกอบสร้างได้ (constructed sex) ทั้งนี้ ในกระบวนการประกอบสร้าง (construction) เรือนร่างชายข้ามเพศด้วย “เทคโนโลยีทางการแพทย์” เพื่อเปลี่ยนแปลงเพศสภาพที่เป็นอยู่ (gender in itself) ให้กลายมาเป็นเพศสภาพในแบบที่ชายข้ามเพศต้องการ (gender for itself) ได้สะท้อนให้เห็นถึงการปะทะประสานกันระหว่างอำนาจของโครงสร้าง ได้แก่ สถาบันทางการแพทย์ ซึ่งอธิบายตัวตนของชายข้ามเพศที่แปลงเพศ (transexual) จากหญิงเป็นชายภายใต้ชุดความรู้ที่เป็นระบบและมีสถาบันรองรับ กับอำนาจการเป็นผู้กระทำการ (agency) ของปัจเจกบุคคลที่เป็นชายข้ามเพศในแวดวงการทำศัลยกรรมเรือนร่างชายข้ามเพศ ซึ่งพยายามต่อรองกับอำนาจความรู้ของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้วยทุนและจิตสำนึกที่มีอยู่ เรือนร่างชายข้ามเพศจึงไม่ใช่ “ร่างในเชิงวัตถุ” ที่หยุดนิ่งและถูกจัดการด้วยโครงสร้างและกลไกของสังคม แต่เป็น “ร่างในเชิงอำนาจ” หรือ “ร่างทางวัฒนธรรม” ภาคปฏิบัติการเชิงอำนาจของสถาบันทางการแพทย์ทั้งรัฐและเอกชน ได้ใช้กลวิธีทางอำนาจที่สร้างความชอบธรรมในการสร้างความหมายให้แก่เรือนร่างชายข้ามเพศผ่าน “ปฏิบัติการทางภาษา” ในสื่อต่าง ๆ ของสถาบันทางการแพทย์ทั้งสื่อดั้งเดิมและสื่อใหม่ เป็นเครื่องมือ “สำแดงพลังของอำนาจ” (the exercise of power) วาทกรรมการเปลี่ยนเพศสภาพด้วยกระบวนการทางการแพทย์ ทำให้ความหมายของเรือนร่างชายข้ามเพศที่เปลี่ยนเพศสภาพด้วยกระบวนการทางการแพทย์ เป็นที่ยอมรับในสังคมชายข้ามเพศเป็นวงกว้าง (valorize) จนกระทั่งกลายเป็นความจริง (truth) ที่ถูกหลอมรวมลึกลงไปถึงระดับจิตไร้สำนึก (unconscious) ส่งผลให้อำนาจของสถาบันทางการแพทย์มีความชอบธรรมในการเข้าไปจัดการเรือนร่างของชายข้ามเพศ ทั้งนี้ “โรงพยาบาลเอกชน” และ “โรงพยาบาลรัฐ” ต่างใช้ทุนที่ตนครอบครองในการแข่งขันช่วงชิง “ทุนวัฒนธรรม” ที่เป็นโครงสร้างวิธีคิดเกี่ยวกับเรือนร่างและเพศวิถีอย่างเข้มข้น อย่างไรก็ตาม แม้เรือนร่างชายข้ามเพศจะกลายเป็น “ร่างกายใต้บงการ” ที่ถูกจัดการควบคุมและเชิดชักด้วย “อำนาจทางการแพทย์” (medical power) ซึ่งเป็น “อำนาจชีวะ” หรือ “ชีวอำนาจ” (bio-power) แต่อำนาจทางการแพทย์ก็ไม่สามารถครอบงำชายข้ามเพศได้อย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาดเสมอไป เรือนร่างชายข้ามเพศกลายเป็น “สนาม” แห่งการคัดง้างระหว่างอำนาจความรู้ทางการแพทย์สมัยใหม่ กับอำนาจการเป็นผู้กระทำการ (agency) ของปัจเจกบุคคล ซึ่งพยายามต่อรองกับอำนาจความรู้ของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้วยยุทธวิธี (tactics) ต่าง ๆ และสร้างความชอบธรรมให้กับกระบวนการรื้อถอน/รื้อสร้างความหมายของเรือนร่างด้วยปฏิบัติการสื่อสารผ่านสื่อใหม่ สื่อดั้งเดิม รวมทั้งการสื่อสารเพื่อสร้างความหมายของเรือนร่างผ่านพื้นที่สาธารณะ ทั้งนี้ “จิตสำนึก” กับการสร้างเรือนร่าง และ “เงื่อนไขทางสังคม” (social condition) เป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้ภาคปฏิบัติการ (practice) ในการสร้างและสื่อสารความหมายของเรือนร่างชายข้ามเพศเกิดขึ้นได้ |
