|
ปฏิบัติการทางวัฒนธรรมในการสร้างความเป็นไทยผ่านนิทรรศการของมิวเซียมสยาม |
|---|---|
| รหัสดีโอไอ | |
| Title | ปฏิบัติการทางวัฒนธรรมในการสร้างความเป็นไทยผ่านนิทรรศการของมิวเซียมสยาม |
| Creator | แชมุน ลี |
| Contributor | ยุกติ มุกดาวิจิตร, ที่ปรึกษา |
| Publisher | มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ |
| Publication Year | 2561 |
| Keyword | นิทรรศการของมิวเซียมสยาม, พิพิธภัณฑ์วิทยาใหม่, การสร้างความเป็นไทย, ปฏิบัติการทางวัฒนธรรม, Museum Siam exhibitions, New museology, Thainess construction, Cultural practice |
| Abstract | ในดุษฎีนิพนธ์เล่มนี้ ผู้ศึกษาทำความเข้าใจปฏิบัติการทางวัฒนธรรมของการสร้างความเป็นไทยของมิวเซียมสยาม อาศัยกรอบการศึกษาว่าด้วยพิพิธภัณฑ์วิทยาใหม่ (Krauss 1986; Bennett 1995; Clifford 1997; Ames 1992) และการเมืองวัฒนธรรม (Williams 1977) ผู้ศึกษาใช้การวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนา การวิจัยเอกสาร และการวิจัยทางประวัติศาสตร์ เพื่อทำความเข้าใจการก่อตั้งมิวเซียมสยามและนิทรรศการของมิวเซียมสยาม ผู้ศึกษาเน้นทำความเข้าใจนิทรรศการถาวรสองนิทรรศการคือ “เรียงความประเทศไทย” และ “ถอดรหัสไทย” และนิทรรศการหมุนเวียนต่างๆข้อค้นพบจากการศึกษาได้แก่ 1) ตั้งแต่ที่ถูกก่อตั้งขึ้นมาในทศวรรษ 2540 มิวเซียมสยามตกอยู่ในกระแสความเปลี่ยนแปลงเสมอมา แรกเริ่ม พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ถูกก่อตั้งในฐานะแผนการก่อตั้งกลุ่มพิพิธภัณฑ์ภายในศูนย์กลางของกรุงเทพฯ ยุคเก่า ซึ่งรู้จักกันในนาม “เกาะรัตนโกสินทร์” ผู้ศึกษาเสนอว่า กลุ่มพิพิธภัณฑ์และมิวเซียมสยามถูกสร้างขึ้นมาภายใต้แนวคิดพิพิธภัณฑ์วิทยาใหม่ 2) ด้วยเหตุที่นิทรรศการหลักของมิวเซียมสยาม นั่นคือ “เรียงความประเทศไทย” สร้างขึ้นมาจากแนวคิดแบบการประกอบสร้างทางสังคม (social constructionism) และจุลประวัติศาสตร์ (microhistory) ผู้ศึกษาเสนอว่า มิวเซียมสยามนำเสนอการครอบงำทางวัฒนธรรมทางเลือกใหม่ ด้วยการเล่าประวัติศาสตร์ไทยจากมุมมองของคนธรรมดาสามัญ ซึ่งแตกต่างจากพิพิธภัณฑ์ของรัฐแห่งอื่นๆ ที่เน้นการนำเสนอการครอบงำทางวัฒนธรรมอย่างเก่า โดยการให้ความสำคัญกับสถาบันกษัตริย์และพุทธศาสนา 3) หลังการรัฐประหารปี 2549 และ 2557 งบประมาณในการก่อสร้างกลุ่มพิพิธภัณฑ์ถูกตัดลงอย่างขนาดใหญ่และแผนการเดิมถูกล้มเลิกไป ด้วยเงื่อนไขดังกล่าว แม้ว่าเนื้อหาของนิทรรศการถาวรชุดใหม่ คือ “ถอดรหัสไทย” จะยังคงรักษาแนวคิดพิพิธภัณฑ์วิทยาแนวใหม่และนำเสนอวัฒนธรรมทางเลือกอยู่ก็ตาม หากแต่บางส่วนของนิทรรศการได้แสดงให้เห็นว่า มิวเซียมสยามผนวกเอาการครอบงำทางวัฒนธรรมอย่างเก่าเข้ามาในการจัดแสดง 4) ควบคู่ไปกับนิทรรศการถาวร ผู้ศึกษาพบว่า นิทรรศการหมุนเวียนที่ถูกจัดทำขึ้นอย่างสม่ำเสมอโดยฝ่ายวิชาการของมิวเซียมสยาม ยังคงรักษาเป้าหมายของมิวเซียมสยามในการสร้างพิพิธภัณฑ์วิทยาใหม่และสร้างการครอบงำทางวัฒนธรรมที่เป็นทางเลือกให้แก่สังคมไทย |
